แผนผัง Flow Chart

ผังงาน (Flow chart)

ผังงาน

 ความหมายของผังงาน (Flowchart) 

• ผังงาน คือ การเขียนอธิบายขั้นตอนวิธีการทำงานในลักษณะของ รูปภาพ
• ผังงาน คือ แผนภาพที่มีการใช้สัญลักษณ์รูปภาพและลูกศรที่แสดงถึงขั้นตอนการทำงานของโปรแกรมหรือระบบทีละขั้นตอน รวมไปถึงการไหลของข้อมูลตั้งแต่แรก จนได้ผลลัพธ์ตามที่ต้องการ
• ผังงาน เป็นเครื่องมือหนึ่งของการออกแบบโปรแกรมที่เป็นที่นิยมใช้ เนื่องจากมีการใช้สัญลักษณ์ในลักษณะของรูปภาพ ทำให้สามารถเห็นลำดับขั้นตอนวิธีการทำงานได้ชัดเจนกว่าการอธิบายขั้นตอนวิธีการทำงานในลักษณะของข้อความประโยชน์ของการเขียนผังงาน· ช่วยลำดับขั้นตอนการทำงานของโปรแกรม และสามารถนำไปเขียนโปรแกรมได้โดยไม่สับสน
· ช่วยในการตรวสอบ และแก้ไขโปรแกรมได้อย่างง่าย เมื่อเกิดข้อผิดพลาด
· ช่วยให้การดัดแปลง แก้ไข ทำได้อย่างสะดวกและรวดเร็ว
· ช่วยให้ผู้อื่นสามารถศึกษาการทำงานของโปรแกรมได้อย่างง่ายและรวดเร็วมากขึ้น

ประเภทของผังงาน
1. ผังงานระบบ (System Flowchart)
เป็นผังงานแสดงขั้นตอนการทำงานทั้งหมด ในผังงานประเภทนี้จะเห็นระบบงานภายในของระบบหนึ่ง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับงานทั้งหมด ทั้งวัสดุ เครื่องจักร โปรแกรม และบุคลากร
จุดมุ่งหมายของการใช้ผังงานระบบ เพื่อให้ทราบถึงความสัมพันธ์ของระบบทั้งหมด หรือภาพรวมของระบบทั้งหมดตั้งแต่เริ่มต้นจนสุดท้ายว่ามี ขั้นตอนอะไรบ้าง แต่ละขั้นตอนทำอย่างไร ใช้วิธีการอะไรบ้าง ผังงานระบบนี้เหมาะสำหรับผู้บริหาร ผู้วิเคราะห์ระบบและผู้เขียนโปรแกรม แต่ผังงานระบบนี้ยังไม่สามารถนำไปใช้ในการเขียนโปรแกรมได้
ลักษณะของผังงานระบบ
• แสดงขอบเขตของระบบทั้งหมด
• แสดงข้อมูลเข้าถูกเก็บอยู่ที่ใดบ้าง ใช้สื่อบันทึกข้อมูลแบบใด
• ประมวลผลและแสดงผลลัพธ์ที่ใด

2. ผังงานโปรแกรม (Program Flowchart)หรือที่นิยมเรียกกันสั้น ๆ ว่า Flowchart ผังงานประเภทนี้เป็นผังงานซึ่งแสดงลำดับขั้นตอนการทำงานอย่างละเอียดของโปรแกรม โดยจะแสดงรายละเอียดของขั้นตอนการทำงานอย่างชัดเจน ไม่ว่าจะเป็นขั้นตอนของการรับข้อมูลเข้า การคำนวณ การประมวลผล และการแสดงผลลัพธ์

วิธีการเขียนผังงานที่ดี
• ทุกผังงานต้องมีจุดเริ่มต้นและจุดสิ้นสุดเพียงอย่างละหนึ่งแห่งเท่านั้น
• ทุกแผนภาพต้องมีลูกศรแสดงทิศทางเข้าออก
• ใช้สัญลักษณ์ตามที่กำหนดไว้
• สัญลักษณ์จุดเริ่มต้นมีเฉพาะลูกศรชี้ทิศทางออก
• สัญลักษณ์จุดสิ้นสุดมีเฉพาะลูกศรชี้ทิศทางเข้า
• สัญลักษณ์การตัดสินใจมีลูกศรชี้เข้า 1 ทิศทาง และชี้ออก 2 ทิศทาง คือ กรณีที่ผลที่ได้จากการตัดสินใจเป็นจริง หรือ เป็นเท็จ
• ใช้ลูกศรแสดงทิศทางการไหลของข้อมูลจากบนลงล่างหรือซ้ายไปขวา
• คำอธิบายในภาพควรสั้นกระทัดรัด และเข้าใจได้ง่าย
• ไม่ควรโยงเส้นเชื่อมผังงานที่อยู่ไกลมาก ๆ ควรใช้สัญลักษณ์จุดเชื่อมต่อแทน
• เส้นของลูกศรที่ใช้บอกทิศทางของลำดับขั้นตอนวิธีการทำงาน ไม่ควรเขียนตัดกันหรือทับกัน
• ผังงานควรมีการทดสอบความถูกต้องของการทำงานก่อนนำไปเขียนโปรแกรม

สัญลักษณ์สำหรับการเขียนผังงาน
สัญลักษณ์ที่ใช้ในการเขียนผังงานเพื่อสื่อความหมาย เพื่อให้เข้าใจ ตรงกันจากสถาบันแห่งชาติอเมริกัน (The American National Standard Institute : ANSI ) ได้กำหนดสัญลักษณ์ไว้เป็นมาตรฐาน ซึ่งมีรูปแบบสัญลักษณ์และความหมายที่จำเป็นต้องใช้ ดังนี้

จุดเริ่มต้นและสิ้นสุดของผังงาน

• ใช้รูปสี่เหลี่ยมมุมมน ภายในสัญลักษณ์มีคำอธิบาย โดยใช้คำว่า START หรือ BEGIN สำหรับจุดเริ่มต้น และคำว่า STOP หรือ END สำหรับจุดสิ้นสุดของผังงาน

• สัญลักษณ์จุดเริ่มต้น สามารถมีได้เพียงสัญลักษณ์ละ 1 แห่งเท่านั้นในแต่ละผังงาน แต่สัญลักษณ์สิ้นสุดของผังงาน อาจมีได้มากกว่า 1 แห่ง

• สัญลักษณ์จุดเริ่มต้นของผังงานจะมีเพียงทิศทางออก ไม่มีทิศทางเข้า

• สัญลักษณ์จุดสิ้นสุดของผังงาน จะมีเพียงทิศทางเข้า ไม่มีทิศทางออก

• การกำหนดค่า การคำนวณและการประมวลผล
  ใช้สัญลักษณ์รูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า โดยมีคำอธิบายลักษณะการทำงานอยู่ภายในรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า สัญลักษณ์นี้มีทั้งทิศทางเข้าและทิศทางออก โดยมีเพียง 1 ทิศทางเท่านั้น

การรับข้อมูลเข้าและการนำข้อมูลออก

• การรับข้อมูลเข้าและการนำข้อมูลออก กรณีไม่กำหนดอุปกรณ์สำหรับการนำข้อมูลเข้าและออก สัญลักษณ์ที่ใช้คือ สี่เหลี่ยมด้านขนาน ภายในสัญลักษณ์ใช้คำอธิบาย Read Input หรือรับค่า สำหรับการรับข้อมูลเข้า และใช้คำอธิบาย Write Output หรือแสดงค่า สำหรับการนำข้อมูลออก สัญลักษณ์นี้มีทิศทางเข้าและออก อย่างละ 1 ทิศทาง

• การตัดสินใจสัญลักษณ์การตัดสินใจ ใช้สำหรับการตรวจสอบเงื่อนไข เพื่อตัดสินใจเลือกกระทำขั้นตอนการทำงานที่ต้องทำเป็นลำดับถัดไป สัญลักษณ์ของผังงานที่ใช้สำหรับการตัดสินใจใช้รูปสี่เหลี่ยมขนมเปียกปูน โดยมีเงื่อนไขอยู่ภายในสัญลักษณ์ สัญลักษณ์การตัดสินใจมีการใช้งานในผังงานที่มีการทำงานแบบเลือกทำ และการทำงานแบบทำซ้ำ

• สัญลักษณ์ที่ใช้สำหรับการตัดสินใจ มีทิศทางเข้า 1 ทิศทาง ผลที่ได้จากการตรวจสอบเงื่อนไขที่อยู่ในสัญลักษณ์การตัดสินใจจะมีอยู่ 2 กรณี คือ กรณีที่ผลการตรวจสอบเงื่อนไขเป็นจริง และกรณีที่ผลการตรวจสอบเงื่อนไขเป็นเท็จ ดังนั้นทิศทางที่ออกจากสัญลักษณ์การตัดสินใจจะมี 2 ทิศทาง โดยใช้คำอธิบาย Yes , Y หรือ True กำกับทิศทางในกรณีที่ผลการตรวจสอบเงื่อนไขเป็นจริง ใช้คำอธิบาย No , N หรือ False กำกับทิศทางในกรณีที่ผลการตรวจสอบเงื่อนไขเป็นเท็จ

• การแสดงทิศทางการทำงานของผังงาน
  การแสดงทิศทางของขั้นตอนการทำงานของผังงาน ใช้ลูกศรสำหรับการบอกทิศทางของขั้นตอนการทำงาน การใช้ลูกศรแสดงทิศทางของขั้นตอนการทำงานนิยมเขียนจากด้านบนลงด้านล่าง หรือจากด้านซ้ายไปด้านขวา

• จุดต่อภายในหน้าเดียวกัน
  สัญลักษณ์จุดต่อภายในหน้าเดียวกัน ใช้สำหรับการเชื่อมการทำงานของผังงานที่อยู่ในหน้าเดียวกัน สัญลักษณ์จุดต่อภายในหน้าเดียวกันใช้สัญลักษณของวงกลม ภายในวงกลมระบุหมายเลขของจุดที่ต้องการต่อเชื่อมถึงกัน
  

ตัวอย่างผังงาน

• ตัวอย่างผังงานในการโทรศัพท์ตู้หยอดเหรียญ

• ตัวอย่างผังงานในการส่งจดหมายทางไปรษณีย์

เริ่มต้นการใช้งาน Visio 2007

คุณสมบัติโปรแกรม 

 เป็นโปรแกรมที่ทํางานอยู่บนโปรแกรม Microsoft Windows โดยมีคุณสมบัติสําหรับการวาด

แผนภาพต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็ นภาพวงจรทางไฟฟ้ าและอิเล็กทรอนิกส์, Flow Chart, ภาพองค์กร , แผนผัง

อาคาร หรือห้องทํางาน เป็นต้น ซึ่งในโปรแกรมจะมีรูปร่ างของอุปกรณ์ สิ่งของต่าง ๆ เพื่อใช้เป็ น

เครื่องมือสําหรับการวาดรูปที่หลากหลาย ตั้งแต่รูปพื้นฐาน จนถึงรูปเฉพาะทาง 1 มิติ หรือ 3 มิติ อีกทั้ง

สามารถใช้ร่วมกับโปรแกรมอื่น ๆ ในชุดของ Microsoft Office ได้ด้วย 

ลักษณะของ Template และ Stencil ใน Visio 

Template หมายถึง Drawing File ทีÉ Visio ได้เตรียม Stencil หลาย ๆ แบบไว้ในหมวดเดียวกัน เพื่อ

ความสะดวกในการใช้งาน และเตรียม Drawing Page ให้เหมาะสมกับรูปแบบ (Shape) ที่จะใช้อีกด้วย 

ประโยชน์ของ Template 

 สามารถเปิด Stencil ได้มากกว่าหนึ่งอัน ซึ่ง Stencil เหล่านั้นจะสัมพันธ์กับ Template 

 สามารถสร้าง Template ที่ต้องการไว้ใช้เองได้ 

Stencil คือ รูปแบบ (Shape) ต่าง ๆ ที่รวมไว้ในหมวดเดียวกัน 

การเข้าสู่โปรแกรม
1. คลิก Start บน โปรแกรม Microsoft Windows
2. เลือก Program
3. เลือก Microsoft Office 2007

ด้านซ้ายมือจะเป็นชื่อ Stencil เช่น Electrical Engineering ซึ่งใน stencil นี้ จะมี stencil ย่อยอีก เช่น
Basic Electrical เป็นต้น จะได้จอภาพแสดงดังนี้

1. Title bar แถบชื่อเรืองแสดงชื่อไฟล์ และเลขหน้า
2. Menu Bar แถบเมนู ใช้กําหนดคําสั่งต่าง ๆ
3. Tool Bar แถบเครื่องมือ โดยแสดงแถบเครื่องมือพื้นฐาน ประกอบด้วย Standard Toolbar และ Shape
Toolbar ถ้าวางเมาส์ไว้ที่ปุ่มคําสั่งใด จะแสดง Tool Tips คําอธิบายคําสั่งสั้น ๆ
4. หน้ากระดาษแผนภาพ สําหรับการวาดรูป และข้อความ
5. Stencil Bar ชื่อรูปร่างต่าง ๆ สําหรับการวาดรูป โดยโปรแกรมได้เตรียมไว้จํานวนมาก
6. Ruler Bar แถบไม้บรรทัดแสดงระยะของวัตถุต่าง ๆ ในหน้าแผนภาพ
7. Status Bar ระบุจํานวนเลขหน้าทั้งหมด และ เลขหน้า
8. Scroll bar ด้านขวา และด้านล่าง สําหรับเลื่อนหน้าจอขึ้นลง หรือ ซ้ายขวา


Stencil and Shape
Stencil เป็นวัตถุแสดงถึงสิ่งต่าง ๆ เช่ น  รูปสี่เหลี่ยม เก้าอี้    คอมพิวเตอร์  และรูปร่างอื่นๆ ที่ใช้
สำหรับการวาดไม่ว่าจะเป็น แผนองค์กร, Flowchart เป็นต้น ซึ่งชื่อ Stencil มีหลาย Stencil และ แสดงไว้ ณ ตำแหน่งด้านซ้ายของจอ

การเปิด Stencil
1. คลิกปุ่ม Open Stencil
บนแถบเครื่องมือจะได้กรอบที่ แสดงชื่อ Stencil ดังนี้

Stencil สามารถแบ่งเป็นหมวดที่สำคัญดังนี้ 
     
Electrical Engineering กลุ่มอุปกรณ์ ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์  
Block Diagram กลุ่ม  shape พื้นฐาน 2 มิติ  ,3 มิติ   
Database วาดฐานข้อมูล ,  ความสัมพันธ์ของข้อมูล  
Flowchart วาดลำดับการทำงาน   ,  การวิเคราะห์ , การไหลของข้อมูล
Forms / Chart วาดฟอร์ม
Internet วาดภาพเกี่ยวกับ   Internet
Map วาดภาพแผนที่    
Network  วาดภาพเครือข่าย
Organization Chart วาดลำดับการบริหารงานในองค์กร  
Project Schedule กำหนดระยะเวลาการวางแผนโครงการ  
Software วาดขั้นตอนการทำงานของโปรแกรม
Visio Extra   กลุ่มพิเศษของ Shape

และอื่น ๆ อีกมากมาย ขึ้นอยู่กับรุ่นที่ติดตั้ง  
2. เลือกชื่อหมวด Stencil ที่ตองการ โดยการ Double Click  จะแสดงชื่อ Stencil เพื่อให้เลือกอีกครั้ง
3. เมื่อเลือกรูปแบบของรูปวาดได้เรียบร้อยแล้วคลิก OK ที่หน้าจอด้านซ้ายมือจะแสดง
รูปร่างตามแบบที่เลือก

 คุณสามารถเปิด Stencil ได้ หลาย ๆ อันในขณะใช้งาน

การเปิดหรือซ่อน Stencil เมื่อเปิด Stencil ตามความต้องการ ของการใช้งาน ณ ตำแหน่ งด้านซ้ายจอภาพ จะแสดง Stencil ทั้งหมด เราสามารถปิดหรือซ่อนได้ดังนี้ 1. คลิกเมาส์ปุ่มขวา ของชื่อหมวด Stencil เพื่อเรียกใช้เมนูลัด 2. คลิกเลือกเมนู Close เพื่อปิด Stencil  

การนํา Shape ออกจาก Stencil ด้านซ้ายของจอภาพจะเห็นStencil ในแต่ละหมวดตามที่เปิด ส่วนด้านขวามือจะเป็นหน้ากระดาษ สำหรับวางและวาดภาพ ซึ่งเราสามารถนำรูปภาพออก จาก Stencil มาวางไว้หน้ากระดาษดังนี้ 1. คลิกเลือกรูปร่าง Shape ที่ต้องการ ในที่นี้ ให้เลือกรูปวงกลม 2. คลิกเมาส์คางไว้ จากนั้นลาก Shape มาวางที่หน้ากระดาษ ณ ตำแหน่งที่ต้องการ แล้วปล่อยเมาส์ 3. จะปรากฏรูปวงกลม ดังรูป โดยจะปรากฏกรอบสี่เหลี่ยมสีเขียวรอบ ๆ

  

คุณสามารถลบ Shape ที่อยู่บนหน้ากระดาษได้ โดย

1. คลิกเลือก Shape ให้กรอบสี่เหลี่ยมสีเขียวปรากฏ

2. กดปุ่ม Delete ที่แป้นคีย์บอร์ดเพื่อลบ

วิธีการเลือก Shape 
เป็นการเลือกรูปวาด 1 รูป หรือหลาย ๆ รูปในขณะเดียวกันเพื่อทำการแก้ ไข เช่น เปลี่ยนสีย้าย 
ตำแหน่ง คัดลอก หรือ จัดกลุ่ม ซึ่งมีวิธีการเลือกดังนี้   
วิธีที  1  เลือกด้วยเมาส์  
1. การเลือก Shape เดียวให้คลิก Shape ที่ต้องการเลือกให้ปรากฏกรอบสี่เหลียมสีเขียวหรือ 
2. การเลือกมากกว่า 1 Shape ให้คลิก Shape แรก 
3. มือกดปุ่มที่คีย์บอร์ดค้างไว้ แล้วคลิกเมาส์ที่ Shape ที่สอง หรือสามตามความตองการ
4. จะปรากฏสี่เหลี่ยมสีเขียวในรูปแรก และสี่เหลียมสี ฟ้าในรูปที่สอง หรือสาม สี่ ดังรูปล่าง

วิธีที่  2  การลากด้วยพ้อยเตอร์  (Pointer Tool)

1. คลิกปุ่ม  Pointer Tool  จากแถบเครื่องมือมาตรฐาน (standard)

2. คลิกเมาส์ค้างไว้ แล้ววาดให้เป็นรูปสี่เหลียมล้อมรอบ Shape ที่ต้องการ  

3. เมื่อปล่อยเมาส์จะปรากฏสัญลักษณ์ การถูกเลือกดังรูปบนที่ผ่านมา